“Boyfriend” Premier screening.
 |
| Moa Ayuth is expressing his expression in premier screening |
 |
| Angkor group is performing in event |
Actually, the opening ceremony was scheduled to start at 5:30pm on May 28. When we showed up, the venue was quite full, but I was not so sure whether the mob was due to the theatre’s dimensions or the large number of participants. As a result, my friends had to sit on extra plastic chairs. Unfortunately, I had to stand in the nearby aisles. Although it sounds a little bit clumsy, it was still okay.
The premier screening procedure was well-organised because it still flowed from the beginning through to the ending; athough, the masters of ceremony altered the guest speaker without alerting the audience and some technical errors occurred. The event was also honoured by Khieu Kanharith from the Ministry of Information and old film directors Moa Ayuth and Y Vong Heam as well as a young Khmer traditional dancer, Hun Pen.
Before the screening of the short film, the event also had a funny time with an Angkoor (improvised theatre) show.
Boyfriend is a kind of humorous and complicated story that relates to the situation in Cambodian society today, based on an original idea by Sorn Setepheap – a script by two young female and one male script writers. The film’s director is Phichit Rithea.
They are all members of the 4Ks (Kon Khmer Koun Khmer) – a self-atained term for young students and artists with majors focusing on film production and arts management, resulting from film-related projects in 2009 in Cambodia, by French-Cambodian filmmaker Davy Chou.
The short film Boyfriend is a story about a misunderstanding between a father and son. Because he was the only child in the family, Sophea always had arguments with his father and hung out with some friends – leading some to think he was gay – and he had a tough relationship with his father but was an outstanding student as well.
In fact, Sophea’s father and Sambath just had a simple friendship because Sophea’s father was proud of Sambath’s ability and personality. Therefore, at the end of film, they came to understand each other.
However, Boyfriend seemed not clear in providing the information, although it looked good in the area of technical camera work. To me, though I am not specialised in film making or cinematography, I still want to give my comments. I thought the film was done in a way that made it easy to estimate what was going on with protagonists, so it may have made the audience feel sleepy or less paying attention – and the film was so short – just around 18 minutes.
When they have other events, I hope they are more well-managed, including how many people should be in the film venue because a big mob can be hard to remove and can make it hard for people to go to the bathroom. I hope I can watch more such funny stories.
Boyfriend will be screening every Saturday evening at the French Cultural Centre (FCC) from 5pm on and the audience can join the fun for free.
វ៉ាវ! វាមិនងាយស្រួលទេក្នុងការគូររូបទាំងនោះ ដែលកញ្ញា យឹម ម៉ាលីន ព្យាយាមយ៉ាងអស់ពីសមត្ថភាពដើម្បីគូររូបសិល្បៈនេះ។ បន្ទាប់ពីទទួលបានព័ត៌មានអំពីពិព័រណ៌ស្តីពីការចងចាំ (Solo Exhibition Remember) ថា នឹងត្រូវដាក់បង្ហាញរយៈពេលជិតមួយខែ ដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃទី៧ ខែមេសា ដល់ថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា នៅ ស ស បាសាក់ ខ្ញុំក៏សម្រេចចិត្តទៅ ទីនោះដើម្បីទស្សនាស្នាដៃនេះ។
 |
| She was observing Dinette in Yam Maline a solo exhibition |
កញ្ញា យឹម ម៉ាលីន មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តបាត់ដំបង ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ គាត់រស់នៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥ ដល់ឆ្នាំ២០០៣ នាងបានសិក្សាផ្នែកខាងសិល្បៈនៅហ្វាពន្លឺសិល្បៈ។ ម៉ាលីន បានចូលរួមនៅក្នុងការតាំងពិព័រណ៍មួយចំនួននៅប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសបារាំង។ ចំណែកឯ Solo Exhibition Remember គឺជាស្នាដៃពិព័រណ៍លើកទី១របស់គាត់ដែល ធ្វើតែម្នាក់ឯង។
យ៉ាងណាមិញ ខ្ញុំទៅទីនោះជាមួយមិត្តរបស់ខ្ញុំ។ ពេលដែលយើងទៅដល់ទីនោះ យើងឃើញមានរបស់ដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើន ប៉ុន្តែមានរបស់មួយនោះគឺ មុខថ្មី ២០១០ (New Face 2010) ដែលជារបាំងមុខ៩ ដែលដាក់តាំងនៅលើជញ្ជាំង។
 |
| New Face (2010) is Yam Maline's original achievement |
បន្ទាប់ពីចំណាយពេលប្រមាណជា១០នាទីនៅទីនោះ ខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើលដោយសារតែបាយឡុកបាយឡ (2010) ដែលជាស្នាដៃដាក់បង្ហាញនៅលើកម្រាលឥដ្ឋ និងមានវត្ថុ៣យ៉ាង ដែលធ្វើឡើងដោយដៃ ធ្វើឡើងពីស៊េរ៉ាមិក ដូចជាកាំបិត ចាន និងឆ្អឹងមុត ស្រួច។ នៅពេលនោះដែរ ខ្ញុំមិនបានដឹងពីរបស់ទាំងនោះទេ ប៉ុន្តែប្រហែលជា៥នាទីក្រោយមកទើបខ្ញុំដឹងបានកាន់តែច្រើនអំ ពីវា។
នៅពេលដែលខ្ញុំស្ថិត នៅក្នុងវិចិត្រសាល ស ស បាសាក់ ខ្ញុំមិនបានជជែកជាមួយអ្នកសិល្បៈណាមួយទេ ព្រោះមនុស្សម្នានៅទីនោះនៅពេលជជែកគ្នាមានការប្រញាប់ប្រញាល់ ខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំគ្រាន់តែជជែកជាមួយអ្នកបង្ហាត់រាំរបាំប្រពៃណីខ្មែរ លោកស្រី Sophiline Cheam Shapiro និងជានាយកផ្នែកខាងសិល្បៈរបស់អង្កការសិល្បខ្មែរ ដែលមានទីតាំងនៅសង្កាត់ព្រែកហូរ ក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល។
បន្ទាប់ពីសន្ទនាជាមួយលោកស្រី Sophiline រួចហើយ ខ្ញុំបន្តទៅមើលរូបគំនូរដែលព្យួរនៅលើជញ្ជាំង។ រូបភាពទាំងនោះស្អាតណាស់។ ទោះជាយ៉ាងណា ខ្ញុំនៅតែមិនសូវយល់បានច្រើន អំពីអត្ថន័យរបស់វាដែរ ដោយសារវាមានលក្ខណៈសិល្បៈខ្លាំងពេក ឬប្រហែលជាមកពីខ្ញុំនៅក្មេងពេកក្នុងការយល់ពីសិល្បៈបែបនេះ។
បន្ទាប់ពីនោះ ខ្ញុំបានអាននូវសេចក្តីប្រកាសរបស់ ស ស បាសាក់ ដើម្បីមើលពីអត្ថន័យរបស់វត្ថុសិល្បៈនីមួយៗ ខ្ញុំក៏បានយល់ថា រូបទាំងនោះបង្ហាញអំពីក្រុមគំនូរនៅលើក្រដាស ដែលគូរដោយអ្នកសិល្បៈ ដែលស្រមើស្រមៃទៅដល់រដូវប្រមូលផលស្រូវ ដែលទាក់ទងទៅនឹងប្រទេសរបស់យើងដែលទទួលស្គាល់ថា ជាប្រទេសកសិកម្មដូចប្រទេសផ្សេងទៀតនៅអាស៊ី។
សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំគ្រាន់តែមើលជុំវិញប៉ុណ្ណោះ។ មើលមនុស្សម្នាជាច្រើនកាន់ម៉ាស៊ីនថតផ្ទាល់ខ្លួន។ ដូច្នេះហើយទើបខ្ញុំគ្រាន់តែថតយកស្នាដៃដែលខ្ញុំចាប់ អារម្មណ៍ប៉ុណ្ណោះ ដែលមានដូចជា ខ្លែងឯក និងមុខថ្មី។
ប្រហែលជាម៉ោង៧កន្លះ មិត្តរបស់ខ្ញុំហៅខ្ញុំឲ្យត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ដោយសារមេឃកាន់តែងងឹងទៅៗ ហើយយើងគិតថា បើសិនជា ស ស បាសាក់ មានរៀបចំពិព័រណ៍បែបនេះទៀត យើងប្រាកដជាមកចូលរួមមើលស្នាដៃដ៏ពិសេសនេះម្តងទៀត។
ជាចុងក្រោយនេះ ខ្ញុំសូមចូលរួមជាយោបល់ផ្ទាល់ខ្លួនចំពោះពិព័រណ៍នេះ បើសិនជា ស ស បាសាក់ មានរៀបចំពិព័រណ៍បែបនេះនៅលើកក្រោយទៀត គួរតែមានដាក់ចំណងជើង ឬដាក់ស្លាកសញ្ញារៀបរាប់ពីរូបថត ឬវត្ថុសិល្បៈនីមួយៗនៅខាងក្រោមវត្ថុទាំងនោះ ដើម្បីឲ្យអ្នកចូលរួមទស្សនា ជាពិសេសអ្នកដែលគ្មានជំនាញខាង សិល្បៈងាយយល់ពីអត្ថន័យរបស់វា៕
 | នៅទសវត្ស៩០អ្នកស្រី Zhang Yin បាន សម្រេចបង្កើតក្រុមហ៊ុនមួយដើម្បីដឹកកម្ទេចក្រដាសពីអាមេរិកទៅ ប្រទេសចិនវិញដើម្បីធ្វើជាឡាំងក្រដាសសម្រាប់ធ្វើការនាំចេញ។ ក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកស្រីឈ្មោះ Nine Dragons Paper Holdings បច្ចុប្បន្ន ជាក្រុមហ៊ុនផលិតក្រដាសធំបំផុតរបស់ចិន និងបានធ្វើឱ្យអ្នកស្រីជាប់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីអ្នកមានចុងក្រោយ បំផុតនៅចិន “Hurun Report” ជាមួយនឹងទ្រព្យសម្បត្តិ ៤,៩ លានដុល្លារអាមេរិក។ អ្នកស្រីក៏ជាទីប្រឹក្សារបស់រដ្ឋាភិបាលចិនដែលបានចូលរួម បញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យមានការសម្រួលដល់គោលនយោបាយពន្យារកំណើតរបស់ប្រជាជន ចិន។ | |
 | លោកស្រី Indra Nooyi កើតនៅប្រទេសឥណ្ឌាជាអគ្គនាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុនភេសជ្ជៈនិងអាហារសម្រន់ PepsiCo ដែល មានបុគ្គលិកប្រតិបត្តិជាង១៨៥០០០នាក់ក្នុងបណ្ដាប្រទេស២០០លើពិភព លោក។ ចាប់តាំងពីបានក្លាយជាក្រុមហ៊ុនចែកចាយដ៏ធំក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ លោកស្រី Nooyi វ័យ៥៤ឆ្នាំព្យាយាមដឹកនាំក្រុមហ៊ុនបានយ៉ាងល្អ និងបានពង្រីកបន្ថែមទៀតនូវម្ហូបអាហារ KFC, Pizza Hut និង Taco Bell ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ព្រមទាំងទទួលបាន Tropicana និង Quaker Oats នៅឆ្នាំបន្ទាប់។ លោកស្រីបានកែប្រែពី Pepsi ទៅជា Pepsi Natural និង Propel Fitness Water ដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ដល់សុខភាព និងប្រតិបត្តិគម្រោងPepsi Refresh Project។ លោកស្រី Nooyi ជា អ្នកគ្រប់គ្រងក្រាញននៀលជាទីបំផុត ហើយពោរពេញដោយវីរភាពរហូតដល់បានជាប់ឈ្មោះជាស្ត្រីដឹកនាំឆ្នើម នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ | |
 | ក្នុងនាមជាប្រធានគណបក្សនយោបាយធំជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភាជាតិឥណ្ឌា លោកស្រី Sonia Gandhi មានភាពល្បីល្បាញជាទីបំផុត។ លោកស្រីកើតនៅប្រទេសអ៊ីតាលី គាត់បានជួបស្វាមីគឺលោក Rajiv Gandhi នៅទីក្រុង Cambridge ហើយ ៤ឆ្នាំក្រោយបានរៀបការ។ ស្វាមីលោកស្រីបានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌា ហើយត្រូវបានគេលួចធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ១៩៩១។ ក្រោយមកលោកស្រី Gandhi បាន ប្រឡូកក្នុងនយោបាយក្នុងឋានៈជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាជាតិឥណ្ឌា មុនពេលលោកស្រីបានក្លាយជាមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកស្រី គណៈបក្សរបស់លោកស្រីបានក្លាយជាគណបក្សធំជាងគេបំផុតនៅក្នុង ព្រឹទ្ធសភាជាតិឥណ្ឌា។ លោកស្រីក៏ជាប់ឈ្មោះជាស្ត្រីដ៏មឹងម៉ាត់និងធ្វើជំនួញឆ្លងដែនដ៏ មានឥទ្ធិពល។ ជាងនេះទៅទៀត លោកស្រីបានជំរុញឲ្យមន្ត្រីរាជការបរិច្ចាគថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីជួយដល់ជនរងគ្រោះដោយសារគ្រោះរាំងស្ងួតនៅក្នុងប្រទេស ឥណ្ឌាទៀតផង។ | |
 | លោកស្រី Ho Ching ជាភរិយារបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសសិង្ហបុរីលោក Lee Hsien Loong។ លោកស្រីជាអគ្គនាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុនវិនិយោគរដ្ឋរបស់សិង្ហបុរី Temasek បាន កំពុងតែក្លាយជាស្ត្រីដឹកនាំឈានមុខគេក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ សកល។ ក្នុងតួនាទីជាអគ្គនាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន Temasek លោកស្រី Ho ទទួល បានការកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការអនុវត្តការងារ ក្នុងនោះរួមមានការធ្វើវិនិយោគទូរគមនាគមន៍នៅប្រទេសឥណ្ឌានិងចិន ព្រមទាំងប្រតិបត្តិការធនាគារទៀតផងដែរ។ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកស្រី ក្រុមហ៊ុន Temasek បាន ក្លាយជាក្រុមហ៊ុនសិង្ហបុរីលំដាប់ស្តង់ដារមួយ ហើយលោកស្រីបានក្លាយជាអ្នកវិនិយោគឈានមុខគេនៅទ្វីបអាស៊ីដែលមាន ទុនចំនួន១០០កោដិដុល្លារ។ លោកស្រី Ching ជួបផលលំបាក់ខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ពេល Chip Goodyear បានចូលកាន់តំណែងជាអគ្គនាយកប្រតិបត្តិជំនួស ប៉ុន្តែ៥ខែក្រោយមក លោកស្រីបានឡើងកាន់តួនាទីនោះវិញនៅពេល Goodyear លាឈប់។ | |
 | លោកស្រី Chandra Kochhar កើតនៅប្រទេសឥណ្ឌាជាប្រធានធនាគារ ICICI ដែល ជាធនាគារធំលំដាប់លេខពីររបស់ឥណ្ឌា។ លោកស្រីបានជាប់ឈ្មោះជាស្ត្រីដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតនៅក្នុងវិស័យ ជំនួញ។ បន្ទាប់មកលោកស្រីក៏បានជាប់ឈ្មោះក្នុងចំណោមស្ត្រីដែលមានឥទ្ធិពល បំផុតក្នុងចំណោមស្ត្រី១០០នាក់លើពិភពលោក។ គួរឲ្យឆ្ងល់ដែរថាតើស្ត្រីជាម្ដាយកូនពីរនាក់នេះទទួលខុសត្រូវ យ៉ាងណាបើឲ្យអតិថិជនខ្លះខ្ចីរហូតដល់១៥លានដុល្លារនៅក្នុងប្រទេស ឥណ្ឌាដែលនេះជាការសម្រេចឲ្យអ្នកលក់រាយខ្ចីដល់ទៅ៣ភាគរយក្នុង ប្រទេសទាំងមូល។ ចាប់តាំងពីលោកស្រីចូលធ្វើការនៅធនាគារ ICICI នាឆ្នាំ១៩៨៤ ក្នុងផ្នែកគ្រប់គ្រង លោកស្រី Kochhar បាន សាងស្នាដៃយ៉ាងធំធេងដោយប្រែក្លាយក្រុមហ៊ុនពីកម្រិតលក់ឥណទានទៅ ជាប្រតិបត្តិការធនាគារលក់រាយដ៏មហាសាលរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកស្រី ធនាគារICICI មានទុនរហូតដល់១២០កោដិដុល្លារនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ | |
 | លោកស្រី Sheikh Hasina ជា នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសបង់ក្លាដេសដ៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុត។ រយៈពេល៣ទសវត្សរ៍នៅតាមទីសាធារណៈ លោកស្រីត្រូវបាគេលួចធ្វើឃាតជាច្រើនដង។ ឆ្នាំ២០០៤ លោកស្រីបានប្រើឧបាយកលដើម្បីតាមដានចំពោះអំពើអំពើឃាតកម្ម ហើយបានចាប់ជនល្មើសបញ្ចូលគុកក្នុងឆ្នាំ២០០៧។ បើទោះបីជាអារម្មណ៍ក្រេវក្រោធយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកស្រីនៅតែបានជាប់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីអាណត្តិទីពីរក្នុង ឆ្នាំ២០០៨។ លោកស្រី Hasina ក៏ ជាសមាជិកមួយរូបក្នុងចំណោមស្រីជាមេដឹកនាំសភាពិភពលោកដែលកំពុង តែទាមទារដើម្បីសិទ្ធិនារី។ ថ្មីៗនេះលោកស្រីបានធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងសម្រាប់ជម្លោះព្រំដែនជា មួយឥណ្ឌា ព្រមទាំងព្យាយាមលុបបំបាត់ភាពអត់ការងារធ្វើ។ | |
 | លោកស្រី Hyun Jeong-eun ជាអគ្គនាយកនៃក្រុមហ៊ុន Hyundai នៅកូរ៉េខាងត្បូង។ លោកស្រីបានក្លាយជាអគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន Hyundai បន្ទាប់ពីប្តីរបស់លោកស្រីដែលជាអតីតអគ្គនាយក Hyundai គឺលោក Chung Mong-Hun ធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯងក្នុងឆ្នាំ២០០៣។ ក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមហ៊ុន Hyundia ដែលផលិតគ្រឿងយន្តដ៏ធំ លោកស្រីទទួលបានបានទុនទ្វេដងចាប់ពី៤.៤២កោដិវុនរហូតដល់១២.៧៨កោដិវុន (ស្មើនឹង១១កោដិដុល្លារ)។ ថ្មីៗនេះក្រុមហ៊ុនរបស់លោកស្រីមានជាប់ទាក់ទិនទៅនឹងនយោបាយចំពោះ ដំណើរទេសចរណ៍ចូលទៅក្នុងប្រទេសកូរ៉េ ខណៈពេលនេះដែរ អ្នកមានអំណាចរំពឹងថា ក្រុមហ៊ុននេះគួរតែប្រញាប់ប្ដូរការិយាល័យ Hyundaiទៅកន្លែងផ្សេង។ | |
 | លោកស្រី Sri Indrawati ដែល ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីកំពុងតែរឹត បន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងទៅលើអំពើពុករលួយនៅក្នុងវិស័យធនាគារតាំងពី ឆ្នាំ២០០៨។ ដូច្នេះហើយទើបជាលោកស្រីបានក្លាយជាស្ត្រីដ៏មានសក្ដានុពលនៅ ក្នុងទ្វីបអាស៊ី។ ចាប់តាំងពីបានកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ លោកស្រី Indrawati ដែល មានវ័យ៤៨ឆ្នាំជាអ្នកកំណែទម្រង់ថ្មី និងបានសាងស្នាដៃគួរឲ្យស្ងើចស្ញប់ស្ញែងចំពោះវីរភាពក្នុងការ លុបបំបាត់អំពើពុករលួយក្នុងក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ (បច្ចុប្បន្នក្លាយជាការិយាធិបតេយ្យប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាល នេះបើយោងតាម Forbes)។ ភាពម៉ត់ចត់និងដំណោះស្រាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពរបស់លោកស្រីបានជួយ ដល់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីឲ្យឈររឹងមាំ បន្ទាប់ពីវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលឆ្នាំ២០០៩ ដូចជាការលុបបំបាត់បំណុល កំណែទម្រង់អតិថិជន និងពន្ធដារត្រូវបានដោះស្រាយនិងរៀបចំបានយ៉ាងល្អ៕កំពូលស្ត្រីទាំង៨រូបនៅអាស៊ីhttp://news.sabay.com.kh/articles/75825 |
Performing in the shadows
Cambodian stories were once told on the stage. Now that theatre has lost its popularity, are they still being told?
What is going on with Khmer drama today?
Drama, in Khmer known as La khoun, has been performed in the Kingdom since the Angkor era. Some drama forms have been created through combinations of other country’s dramas, particularly the Basak influenced performances from Hy Chinese drama in 1920.
According to Mao Keng, the president of the Arts and Scenery Department, another Khmer drama that came from the French colonials in 1957 was verbal drama.
He explained that these days the verbal drama is a popular one due to the fact that the performance emphasises the daily lives of people today and educates them.
“During the 1960s to 1970s all types of drama were loved by the Cambodian people,” said Mao Keng.
He added that at that time there were plenty of drama booths where people could watch live shows in Phnom Penh, although there was no theater during the 1950s.
In Cambodia there are several art schools and associations that coach the young generation to be actors. The Primary School of Fine Arts is a state art school that teaches both theory and practice to students for free.
Sek Savuth, 52, the president of the Scenery and Arts section at the Primary School of Fine Arts, said: “There has been theatre, though ordinary people were not allowed to enter. The theatre was for high class or special guests and the king only.”
He explained that Cambodian people have never given up their love of drama, but now with globalisation and the flow of either neighbouring countries or Western TV dramas things had changed. Whenever he performed Khmer plays he found that Khmer people of all ages loved the play that much more.
He conceded that with no intervention from the ministry – for instance filtering the foreign dramas or movies, the rise of TV, movies and other media – a big challenge lies ahead for Khmer drama.
“The drama sector faces losing popularity because there is less support from audiences,” said young actor, Tim Vannet, 22, a Year 5 student studying verbal drama classes at the Primary School of Fine Arts.
He added that a fall in popularity, plus the flow of foreign art forms, a lack of actors and a low income from plays does not make the future look bright for Cambodian artists. There is less incentive now for actors to pursue their careers.
‘Art never stands still and it will develop in time,” said Tim Vannak.
The reason Tim Vannet chose to study drama was a yearning to protect Cambodian art, and the fact that he likes it. The arts, and particularly drama, are a means to show off our culture, history and Cambodian’s creative ideas.
“The lack of theatres to stage plays for the people is also a challenge of Khmer drama,” said Tim Vannet.
Mao Keng claimed that the number of drama associations in Cambodia today is increasing in all provinces and there are 53 registered at the Ministry of Fine Arts. Now there is only the TVK station which screens local dramas every Saturday, but this is not enough to stimulate Khmer people to watch traditional drama like back the 1960s.
Soung Sokunthy, the owner of Phy Sokunthy in Takeo province, said she started performing drama when she was 13 and is now 40.
“My group is well known in Takeo province because I always created new things, both clothes and drama forms, to satisfy both young and old. Otherwise they had never watched my drama at all, but I stand for development and conservation,” she said.
Her group is the most popular in Takeo province, but has never performed in a theatre. She performs in her own booth and sometimes performs on top of the booth.
She added that what made her pursue this profession was the fact that Khmer drama always sends a great message to the audience. “I will never quit my profession and I have trained my children to pursue this job if they are interested in it.”
‘There are some drama groups that have changed the way they perform and have no knowledge of the arts and that ruins our original forms,” said Mao Keng.
Mao Keng said the Ministry of Fine Art and the Arts Department have been trying to promote all forms of drama. In February there will be an arts festival involving people from all provinces in the country.
Maun M Viria, 28, the chief of accounts at the Ministry of Economics and Finance, said he would watch Khmer drama on TV, but he is not so interested because of their performances.
Unlike other youth who do not really like watching Khmer drama due to the poor performances of the actors, Maun Viria still wants to watch because the movies screened on TV are not so attractive to him.
Even though the Ministry of Fine Arts and the Arts Department puts in a lot of effort, traditional Khmer drama presently seems to be missing in the media.
Cambodian stories were once told on the stage. Now that theatre has lost its popularity, are they still being told?
What is going on with Khmer drama today?
Drama, in Khmer known as La khoun, has been performed in the Kingdom since the Angkor era. Some drama forms have been created through combinations of other country’s dramas, particularly the Basak influenced performances from Hy Chinese drama in 1920.
According to Mao Keng, the president of the Arts and Scenery Department, another Khmer drama that came from the French colonials in 1957 was verbal drama.
He explained that these days the verbal drama is a popular one due to the fact that the performance emphasises the daily lives of people today and educates them.
“During the 1960s to 1970s all types of drama were loved by the Cambodian people,” said Mao Keng.
He added that at that time there were plenty of drama booths where people could watch live shows in Phnom Penh, although there was no theater during the 1950s.
In Cambodia there are several art schools and associations that coach the young generation to be actors. The Primary School of Fine Arts is a state art school that teaches both theory and practice to students for free.
Sek Savuth, 52, the president of the Scenery and Arts section at the Primary School of Fine Arts, said: “There has been theatre, though ordinary people were not allowed to enter. The theatre was for high class or special guests and the king only.”
He explained that Cambodian people have never given up their love of drama, but now with globalisation and the flow of either neighbouring countries or Western TV dramas things had changed. Whenever he performed Khmer plays he found that Khmer people of all ages loved the play that much more.
He conceded that with no intervention from the ministry – for instance filtering the foreign dramas or movies, the rise of TV, movies and other media – a big challenge lies ahead for Khmer drama.
“The drama sector faces losing popularity because there is less support from audiences,” said young actor, Tim Vannet, 22, a Year 5 student studying verbal drama classes at the Primary School of Fine Arts.
He added that a fall in popularity, plus the flow of foreign art forms, a lack of actors and a low income from plays does not make the future look bright for Cambodian artists. There is less incentive now for actors to pursue their careers.
‘Art never stands still and it will develop in time,” said Tim Vannak.
The reason Tim Vannet chose to study drama was a yearning to protect Cambodian art, and the fact that he likes it. The arts, and particularly drama, are a means to show off our culture, history and Cambodian’s creative ideas.
“The lack of theatres to stage plays for the people is also a challenge of Khmer drama,” said Tim Vannet.
Mao Keng claimed that the number of drama associations in Cambodia today is increasing in all provinces and there are 53 registered at the Ministry of Fine Arts. Now there is only the TVK station which screens local dramas every Saturday, but this is not enough to stimulate Khmer people to watch traditional drama like back the 1960s.
Soung Sokunthy, the owner of Phy Sokunthy in Takeo province, said she started performing drama when she was 13 and is now 40.
“My group is well known in Takeo province because I always created new things, both clothes and drama forms, to satisfy both young and old. Otherwise they had never watched my drama at all, but I stand for development and conservation,” she said.
Her group is the most popular in Takeo province, but has never performed in a theatre. She performs in her own booth and sometimes performs on top of the booth.
She added that what made her pursue this profession was the fact that Khmer drama always sends a great message to the audience. “I will never quit my profession and I have trained my children to pursue this job if they are interested in it.”
‘There are some drama groups that have changed the way they perform and have no knowledge of the arts and that ruins our original forms,” said Mao Keng.
Mao Keng said the Ministry of Fine Art and the Arts Department have been trying to promote all forms of drama. In February there will be an arts festival involving people from all provinces in the country.
Maun M Viria, 28, the chief of accounts at the Ministry of Economics and Finance, said he would watch Khmer drama on TV, but he is not so interested because of their performances.
Unlike other youth who do not really like watching Khmer drama due to the poor performances of the actors, Maun Viria still wants to watch because the movies screened on TV are not so attractive to him.
Even though the Ministry of Fine Arts and the Arts Department puts in a lot of effort, traditional Khmer drama presently seems to be missing in the media.
បច្ចុប្បន្ននេះ ការធ្វើរចំណាកស្រុក និង ការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេសនៅក្នុងខេត្តព្រៃវែងមានការថយចុះគួរឲ្យកត់សំគាល់ ដោយមានការចូលរួម ជួយទប់ស្កាត់ពីសំណាក់ក្រុមយុវជនយុវនារីនៃបណ្ដា អង្គការជាច្រើនបានសហការគ្នា រួមនិងអជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ។ តទៅនេះ សូមស្ដាប់បទយកការណ៏របស់ កញ្ញាទូចយិន វណ្ណនិត ពីបញ្ហានេះ។
VR: ស្ថានភាព ការជួញដូរមនុស្ស និងចំណាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តព្រៃវែង ត្រូវបាន លោកអនុវរៈសេរិយ៍ឯក ជា ហេង អធិការរងនៃស្រុកស្វាយអន្ទរ បានមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងខេត្តព្រៃវែងនេះ ការជួញដូរ និងការចំណាកស្រុក មានការប្រែប្រួលខុសពីមុនៗ។
Clip: ថយចុះដោយមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សមាគមន៍ផ្សព្វផ្សាយ អញ្ចឹងប្រជាពលរដ្ឋគាត់យល់ដឹងពីច្បាប់ កាលពីមុនវាទៅឥតច្បាប់ តែឥលូវបានយល់ ដល់យល់វាទៅមានច្បាប់។
VR: លោក ព្រាប កុល ដែលជាស្ថាបនិក អង្គការ ក្រុមយុវជនឈានមុខ ដែលកាត់ថា OYG ហើយក៏ជាគណៈកម្មាការមួយក្នុងចំនោមអង្គការទាំងប្រាំបួនដែលរួមមា ន ក្រុមប្រឹក្សាយុវជនកម្ពុជា YCC CHILD WISE សមាគមយុវជនខ្មែរ KYA មជ្ឈមណ្ឌលថែទាំសុខភាពកុមារ HCC គ្រួសារទំពាំងថ្មី សមាគមន៍អតីតអ្នកស្មគ្រ័ចិត្តយុវតារាកម្ពុជា YSCAA រួមជាមួយ អង្គការយុវជនខ្មែរ និង ការអភិវឌ្ឍសង្គម KYSD ក្រោមការឧបត្ថម្ភ ដោយ OXFAM QUEBEC បានរៀបចំការបោះជំរុំយុវជនដើម្បីផ្ដល់ភាពអង់អាចដល់យុវជនក្នុងការទប់ស្កាត់ការជួញដូរមនុស្សនៅខេត្តព្រៃវែងកន្លងមក បានបង្ហើបឲ្យដឹងថា ក្រុមយុវជនរបស់លោកមានទំនាក់ទំនងក្នុងល្អសង្គម ។
Clip:”ក្រុមយុវជនឈានមុខ តែងតែចូលរួម គាំទ្រនៅរាល់សកម្មភាពដែលទាក់ទងទៅនិងវិស័យអប់រំ លើកកំពស់នៅការយល់ដឹងអំពីផលលំបាក និងការគ្រោះថ្នាក់នៃការចំណាក់ស្រុកដោយឥតសុវត្ថភាព បញ្ហាជួញដូរ ស្រ្តី និងកុមារ ពីព្រោះចំណុចទាំងអស់នេះ ធ្វើឲ្យមានផលអវិជ្ជមាន ដល់សង្គម ជាពិសេសក្នុងស្រទាប់យុវវ័យ និងកុមារ ដោយសារតែប្រទេសជាតិមានការរីកចំរឿនទៅមុខលឿន ដូច្នេះយុវវ័យដែលគាត់មិនបានគិតឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ នៅពេលខ្លះគាត់មានការត្រែតត្រអាលនិងភាពជឿនលឿន ហើយខ្វះការពិចារណា អាចនិងក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃអំពើទាំងអស់នេះ ដូចជាអំពើជួញដូរមនុស្ស និងចំណាក់ស្រុកត្រូវបានគរកែញប្រវ័ញកំលាំងពលកម្ម រឺក៏ផ្លូវភេទជាដើម។
VR: លោកគ្រូ សេក ឈៀន នាយកវិទ្យាល័យមេបុណ្យ ស្ថិតនៅស្រុកស្វាយអន្ទរ ខេត្តព្រៃវែង ដែលកូនស្រីបានចូលរួមក្នុងក្រុមយុវជនអង់អាចដើម្បីទប់ស្កាត់ការជួញដូរ និង ចំណាក់ស្រុកបានមានប្រសាសន៍មួយៗថា នៅភូមិនៅតែមានការធ្វើការចំណាក់ស្រុកជាបន្តបន្ទាប់ ខ្លះកូន ខ្លះប្ដី។ ប៉ុន្តែរឿងនេះត្រូវបានរំសាយទៅវិញ នៅពេលក្រុមយុវជនបានចូលរួមក្នុងការទប់ស្កាត់ ពិតជាអាចជួយដល់សង្គមបាន។
Clip: វាជួយក្នុងស្មារតីផ្សព្វផ្សាយ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋយើង ក្នុងការធ្វើការចំណាក់ស្រុកស្រមច្បាប់ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដឹងថាសុវត្ថិភាពនៃចំណាក់ស្រុក បើយើងទៅដល់គោលដៅដោយសុវត្ថិភាព ដោយមានការគាំទ្រពីអង្គការ”។
VR: អ្នកមីង ញៀន ភៀង ដែលមានមុខរបរជាកសិករ ហើយអ្វីដែលពិសេសនោះ កូនស្រីប្រុសរបស់អ្នកមីងទាំងពីរបានចូលរួមក្នុងក្រុមយុវជនអង់អាចដើម្បីទប់ស្កាត់ការជួញដូរ និង ចំណាក់ស្រុកនៅឃុំមេបុណ្យ ខេត្តព្រៃវែងបានប្រសាសន៍ថា គឺជាការល្អសំរាប់យុវជន។
Clip: មើលទៅឃើញថា ការងារដែលកូនបានអនុវត្តគឺត្រឹមត្រុវបានល្អណាស់ បានខាងថ្នាក់លើគេដាក់មកឲ្យ យុវជនខាងក្រោមអនុវត្តគំនិតល្អៗអញ្ចឹង។
VR: ប្អូនស្រី ឈួន សុវណ្ណារី ដែលមានអាយុទើបតែ១៩ឆ្នាំ និងក៏ជាយុវតីបានចួលរួមការបណ្ដុះបណ្ដាលផ្ទាល់បានបង្ហើបដោយជំនឿរចិត្តថា មានការផ្លាស់ប្ដូរសំរាប់ប្អូនស្រី។
Clip: សំខាន់បំផុតដែលខ្ញុំចាប់បានពីជំរុំហ្នឹង គឺសេចក្ដីក្លាហាន និងសាមគ្គីភាព ពីព្រោះថាយុវជនម្នាក់ៗ ដែលបានចូលរួមនៅហ្នឹងមិនថាតែខ្ញុំទេ និយាយរួមទៅគឺដូចជាឈ្មោះដែលគេដាក់មែន គឺធ្វើឲ្យយើងអង់អាចក្លាហាន ហើយសាមគ្គី ចេះយល់ចិត្តគ្នា ចេះរស់នៅក្នុងសង្គមដែលមានការចូលរួមច្រើន ដូចជាធ្វើការងារជាក្រុមអីញ្ចឹង។
VR: លោក ឆាយ សុភាព តំណាងក្រុមប្រឹក្សាយុវជនកម្ពុជាប្រចាំខេត្តព្រៃវែង បានឲ្យវិទ្យុជាតិដឹងថា ក្រុមការងាររបស់លោក គឺបានជួយ អប់រំយុវជន ឲ្យបានយល់ដឹងពីផលប៉ះពាល់នៃការចំណាក់ស្រុក និងសីលធម៌សង្គម។
Clip: មុនដំបូង យើងបណ្ដុះបណ្ដាលយុវជនយើង ទាក់ទងទៅនិងបំនិនជីវិត (កាត់) និងទាក់ទង ទៅការយល់ពីប្រយោជន៍ ការផ្ដល់តំលៃខ្លូនឯងហើយ បានយើងពន្យល់ពីផលប៉ះពាល់ការចំណាក់ស្រុកពីការបោះជំរុំទីមួយ ដល់ទីបី គឺយើងមានមេរៀនជាច្រើនដែលធ្វើឲ្យពួកគាត់ យល់ពីតំលៃខ្លួនឯង និងលើកកំពស់សីលធម៌សង្គម ហើយឲ្យគាត់ស្គាល់ពីផលលំបាកពីការធ្វើចំណាក់ស្រុកទៅមានបញ្ហាអ្វីខ្លះបើសិនគាត់ធ្វើចំណាក់ស្រុក តើត្រូវប្រើប្រាស់ ត្រូវមានអ្វីជាប់ទៅជាមួយ យើងមានជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តឲ្យយុវជន ហើយក៏ដូចជាក់ស្ដែង យើងបានស្រាវជ្រាវ លើកយកអ្នកដែលដែលមានផលប៉ះពាល់ទាក់ទងទៅនិង ចំណាក់ស្រុកហ្មឹង មកឲ្យគាត់ឃើញាក់ស្ដែង ថាតើមានផលប៉ះពាល់ពីចំណាក់ស្រុកដោយអត់សុវត្ថិភាពដែលគាត់ទៅ ដោយតាមមេខ្យល់ ក៏ដូចទៅតាម ក្រុមគ្នារបស់គាត់ ដែលអត់មានបានការឆ្លងដែនត្រឹមត្រូវ ដែលអត់មានអជ្ញាបណ្ណ័ដែលទទួលស្គាល់ពីរដ្ឋាភិបាល ថាតើវាមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ? យើងបានបង្ហាញឲ្យគាត់ ជាសារអប់រំ មានជាការសំដែងល្ខោនខោល ក៏ដូចជាការសូត្រកំណាព្យផ្សេងៗ ហើយក៏ដូចជាច្បាប់ផ្សេងដែលជាប់ទាក់ទងទៅនិងការចំណាក់ស្រុក។
VR: លោក ហែម ហឿន ប្រធានមន្ទីរការងារនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈប្រចាំខេត្តព្រៃវែងបានបង្ហើបឲ្យវិទ្យុជាតិដឹងថា ឆ្លងតាមការស្រាវជ្រាវ គេចែកការចំណាក់ស្រុកមានច្រើនប្រភេទ ហើយក្រសួងមានគំរោងសំរាប់ការងារនេះ។
Clip: កាលណាយើងនិយាយពីការចំណាក់ស្រុក ទីមួយចំណាក់ស្រុកក្នុងរង្វង់ខេត្ត ទីពីរចំណាក់ស្រុកក្រៅ ខេត្ត ទីបី ចំណាក់ស្រុកក្រៅប្រទេស តែចំណាក់ស្រុកក្នុងខេត្ត យើងមិនបានយកមកគិតទេ ដោយសារ គាត់អាចវិលមកវិញបាន ជួនកាលគាត់ទៅព្រឹកមកល្ងាច ជួនកាលគាត់ដេកហ្នឹងម៉ាយប់ មិនសូវយូរទេ ចំណែកចំណាក់ស្រុកក្នុង យើងគិតថា គាត់អាចវិលមកវិញ នៅពេលរដូវបុណ្យទានរឺ់មានថ្ងៃសំរាក់ពិសេស ដោយសារបុណ្យ ការ ឪពុកម្ដាយស្លាប់អញ្ចឹង ផ្អែកលើច្បាប់ស្ដីពីការងារ ប៉ុន្តែបើចំណាក់់ស្រុកក្រៅប្រទេស យើងគិតថាវាមានហានិភ័យខ្ពស់ បើគាត់ទៅស្របច្បាប់វាមិនអីទេ បើគាត់ទៅមិនស្របច្បាប់ អាហ្នឹងវានឹងបញ្ហាប្រឈមខ្ពស់ គឺមានហានិភ័យខ្ពស់ ប៉ុន្តែមន្ទីនៅតែនិយាយថា មន្ទីមិនទាន់មានថវិការ សំរាប់យើងធ្វើការសាកល្បង ក្នុងការជ្រាវស្រាវថា ក្នុងខេត្តប៉ុន្មាន ក្រៅខេត្តប៉ុន្មាន និង ក្រៅប្រទេសប៉ុន្មាននៅឡើយទេ ប្រហែលជាយើងគ្រោងកំពុងធ្វើគំរោងមួយ ដើម្បីសុំលុយទៅអង្គការដៃគូរណាមួយដែលគេមានលទ្ធភាពហ៊៎។
VR: ប្រធានមន្ទីរការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ខេត្តបានបង្ហើបឲ្យដឹងថា ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលចំណាកស្រុក មានការថយចុះជាលំដាប់ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩មក។
VR: យើងខ្ញុំសូមប្ដេជ្ញាចិត្តថា មិនខិតខំរក្សាតំលៃ ឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ល្អប្រពៃ ដល់ប្រជាប្រុសស្រីជាតិខ្មែរ។(បទចំរៀង) ទូចយិន វណ្ណនិត 29 12 2010
No comments:
Post a Comment